Vanmiddag hadden we onze jaarlijkse ledenvergadering, zoals gebruikelijk in d’Ekkelkaamp in Onstwedde met:
Graag willen wij u hierbij uitnodigen voor de algemene ledenvergadering van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 15 maart a.s. in d’Ekkelkaamp, Kerklaan 7, 9591 AH Onstwedde. De vergadering begint om 13.30 uur.
Het bestuur stelt de volgende agenda voor:
Pauze. (tussen deel 1 en 2 van de lezing)
Lezing door dr. J. W. Koopmans (universitair hoofddocent Vroegmoderne Geschiedenis Rijksuniversiteit Groningen)
De betekenis van Willem Lodewijk (1560-1620) als noordelijk stadhouder in de Republiek
Willem Lodewijk is een van de toonaangevende stadhouders uit de tijd dat Nederland een republiek werd. Toch is hij veel minder bekend dan zijn neef Maurits, die stadhouder buiten het noorden was. 
Ook de grootschalige herdenking van Willem Lodewijks 400ste sterfdag in 2020 heeft hem amper bekender gemaakt. Hoe valt dit te verklaren? Wat is intussen de stand van zaken wat betreft onze kennis over Willem Lodewijks bijdrage aan de geschiedenis van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en in het bijzonder zijn gewesten in het noorden van dit land? Hoe opereerde hij politiek, militair en kerkelijk, en wat deed hij voor zijn eigen familietak? Wat was zijn reactie op het doodvonnis van de Hollandse raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt dat gearrangeerd werd door zijn neef Maurits? Deze vragen stelt Joop Koopmans centraal in zijn lezing voor de Historische Vereniging Westerwolde over deze stadhouder, die ten onrechte onbekend is.
Winternummer Terra Westerwolda 2024 verschenen
De drukke decembermaand is aangebroken en het nieuwe jaar staat voor de deur. Wat is er in deze wintertijd beter dan heerlijk warm binnen te zitten met een boek of tijdschrift? Het goede nieuws is, dat het winternummer van Terra Westerwolda weer is verschenen, om te voorzien in boeiend leesvoer deze winter!
Herinneringen aan de Wedderbergen
Redacteur Hemmo Clevering ging voor het winternummer van 2024 in gesprek met mevrouw Mettina Bruining-Principaal, met haar 97 jaar een van de oudste leden van de Historische Vereniging Westerwolde. Mevrouw Bruining deelde met Hemmo haar herinneringen aan haar jeugd in de Wedderbergen: over een Wind Charger, een karnton en een urnenveld.
Een Bellingwolder mishandeling voor de rechtbank
In de achttiende eeuw werden rechtszaken veelal lokaal afgehandeld. Civiele rechtszaken van Blijham en Bellingwolde vonden plaats in het rechtshuis van Bellingwolde, waar ze door een richter werden behandeld. Bas van der Heide dook aan de hand van een mishandelingszaak in de geschiedenis van het Bellingwolder rechtshuis.
Het huis van bewaring te Vlagtwedde
Wie een misdaad beging en veroordeeld werd, kon terechtgekomen in een huis van bewaring. Aan de Dr. P. Rinsemastraat in Vlagtwedde stond in de negentiende eeuw zo’n huis van bewaring, of te wel: een gevangenis. Jan Huizing beschrijft de voorwaarden die het College van Toezicht stelde aan het onderhoud van de gevangenen. Het artikel wordt geïllustreerd door Geert Schreuder zijn interpretatie van hoe het er in het Vlagtwedder gevang aan toe ging.
En verder…
Verder leest u in het Terra Westerwolda een verslag van de restauratie van de Juffertoren in Onstwedde, die een ingrijpende restauratie onderging. Johanne Vonk schreef over de familie Dallinga en hun boerderij in Bellingwolde. Koene Velema leverde twee artikelen aan die als aanvulling dienen op wat u in het zomernummer heeft kunnen lezen. Hij schrijft over molenaar Carel Rautenberg als vervolg op het artikel over korenmolens in het vorige nummer en geeft een inkijkje in het leven aan de grensovergangen tussen Groningen en Duitsland aan de hand van oude paspoorten, verblijfsvergunningen en andere documenten. Daarnaast kunnen uiteraard de vaste rubrieken als de historische actualiteiten en het nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde niet ontbreken. Terra Westerwolda wenst u fijne feestdagen en veel leesplezier!
Zaterdag 19 oktober hield de heer Arend Hazekamp een lezing over Ferdinand Domela Nieuwenhuis en het vrije socialisme in Groningen, Friesland en Drenthe van 1890-1940.
De zaal van het Buurthuis in Jipsinghuizen was tot de laatste stoel toe bezet. Hoewel de apparatuur voor een lezing met beelden klaar stond, bleek Hazekamp het op de oude manier te doen, dus zonder beelden. De lezing was daardoor niet minder interessant en aan de vragen na afloop was te merken dat er aandachtig was geluisterd. Hazekamp, die over het onderwerp een boek heeft geschreven, waar hij dertig jaar aan heeft gewerkt, was binnen de kortste keren door zijn meegebrachte voorraad boeken heen. Rest nog te vermelden dat in verband met de afwezigheid van de voorzitter ons bestuurslid Jan Hidde Wilzing de honneurs op een voortreffelijke manier waarnam.
Deze keer willen we u wijzen op een interessante website namelijk www.oorlogsbronnen.nl met veel informatie over de Tweede Wereldoorlog. Ook is er een gedeelte dat gaat over de Province Groningen: https://www.oorlogsbronnen.nl/provincie/groningen
Geachte dames en heren,
Wellicht heeft het bericht u via andere kanalen al bereikt, maar graag wil ik u langs deze weg attenderen op een lezingenserie over ‘1000 jaar Groninger cultuurgeschiedenis’ die ik deze winter op uitnodiging van Erfgoedpartners hoop te geven. Informatie daarover vindt u in de bijlage. Aan dit initiatief liggen een paar beweegredenen ten grondslag:
1. De lezingserie is bedoeld als inleiding op en verdieping van de kennis van de rijke geschiedenis van onze provincie. We willen graag de belangstelling hiervoor bevorderen en geïnteresseerden stimuleren om actief te worden op dit terrein.
2. Erfgoedpartners wil graag de historische verenigingen in de provincie beter in beeld hebben en bezien in hoeverre er behoefte is aan facilitering en stimulans. De lezingenserie is daarom met name bedoeld voor u en uw achterban (leden, donateurs, liefhebbers e.a.).
3. Naast de lezingenserie ben ik ook doende om het totale beeld van de historische verenigingen en -kringen in de provincie in beeld te brengen. Met verschillende van u heb ik daarover inmiddels gesproken. Graag zou ik u op korte termijn een vragenlijst willen voorleggen die de basis gaat vormen voor een presentatie die ik over enige tijd hoop te geven (waarschijnlijk in de Groninger Archieven). Ik zou het zeer waarderen als u daaraan mee wilt werken. Meer informatie daarover volgt.
Voor nu zou ik u willen vragen of u deze informatie wilt delen met uw achterban. Het zou mooi zijn wanneer we met een grote groep bijeen zijn! De serie kan niet alleen interessant voor u zijn wanneer het gaat om kennisverdieping van onze provincie, maar kan ook stimulerend werken en wellicht vele ideeën opleveren voor lezingen of andere activiteiten voor uw verenigingen en kringen. U kunt zich aanmelden via: www.erfgoedpartners.nl.
Ik hoop van u te horen en u te ontmoeten!
Met vriendelijke groeten,
Jochem Abbes
—
Drs. J.G. (Jochem) Abbes
Cultuurhistorisch Bureau Siste Viator
Marktplein 6
9545 PH BOURTANGE
Telefoon: 06-19887031
Website: www.sisteviator.nl
Bijlage volledig programma:
Compleet 1000 jaar Groninger geschiedenis
Klik op bovenstaande link.
De familie Koning was een vooraanstaande familie in Westerwolde en nauw verbonden met de Burcht in Wedde. De genealogie van de familie is te vinden op onderstaande website:
http://koning.mijnthuis.net/famkonig.htm
Naast familieleden met bestuurlijke functies zaten er ook creatieve leden bij de familie. Een van hen is Edzard Koning, kunstschilder, waarvan binnenkort een expositie te zien is in het Noord Veluws museum in Nunspeet.
Voor meer informatie kijk op onderstaande link.
https://www.noord-veluws-museum.nl/edzard-koning
Op 21 september jl. vond de jaarlijkse excursie van de vereniging plaats. Deze keer ging de reis naar de fraaie Achterhoek, waar het lommerrijke landschap op een prachtige zonovergoten dag de eerste tinten van de vroege herfst toonde. De eerste bestemming was het “kastelendorp” Vorden, waar we werden verwacht op kasteel Hackfort. De excursie stond dit jaar in het teken van Berend van Hackfort (± 1477-1557), de veldheer die in 1530 namens de hertog van Gelre Westerwolde veroverde. Jochem Abbes leidde het onderwerp in de bus in met een schets van de Gelderse Oorlogen en de rol van Berend van Hackfort in Westerwolde. We begonnen het bezoek met koffie en gebak op het terras van koetshuis met uitzicht op de moestuin van het kasteel. Daarna werden we opgesplitst in twee groepen die onder leiding van een gids het park (met imposante watermolen) en het kasteel bezichtigden. Hoogtepunt was daarbij het portret van Berend van Hackfort dat in de Grote Zaal van het kasteel hing. In het huis zelf was vooral de centrale hal met het imposante trappenhuis prachtig om te zien. Na een groepsfoto op het bordes van het kasteel vertrokken we van het landgoed om aansluitend in het centrum van Vorden de middagpauze door te brengen.
Om half twee werd de excursie vervolgd met een bezoek aan de historische Protestantse (Hervormde) kerk van Vorden, die in de Middeleeuwen aan St. Antonius was gewijd. In de ruime gotische kerk werden we opgewacht door twee gidsen van de plaatselijke kerkelijk gemeente die ons in twee groepen de bouwgeschiedenis van de kerk vertelden. In de kerk viel vooral het statige gotische koor op met een serie mooie gewelfschilderingen die bij de restauratie van 1995 werden ontdekt. Uiteraard stonden we stil bij de imposante grafzerk van Berend van Hackfort uit 1557 die niet meer op de grafkelder in het koor ligt, maar rechtop tegen de muur onder het orgel staat. In de 17e eeuw was het reliëf van de zerk nog zo scherp, dat op grond daarvan het portret – dat we op het kasteel zagen – kon worden geschilderd.
Na het bezoek aan de kerk van Vorden vertrokken we richting Lievelde. De route voerde ons onder andere langs Ruurlo (met het kasteel), waar Geert Teis ligt begraven. Kineke Kuper-Dijkmeijer vertelde in de bus iets over het leven en de betekenis van de dichter van het Grunnegs volkslaid. Dat was tevens een aanloop voor de voorzitter om alvast het volgende doel van de reis in te leiden: Erve Kots bij Lievelde. In dezelfde periode dat het Groninger regionalisme hoogtij vierde, begon landbouwer Bernard Weenink een openluchtmuseum in de monumentale boerderij die hij in 1936 had gekocht van de familie Kots. Het gaat om een prachtige boerderij uit plm. 1500, een zogenaamd “lös hoes”, dat rond 1750 werd aangepast en sindsdien grotendeels bleef bewaard. Op het erf staan verschillende historische waarin het oude boerenleven en tal van ambachten tot leven worden gebracht. Een soort openluchtmuseum van Arnhem in het klein, zo zou je Erve Kots kunnen typeren. Het geheel is prachtig, waarbij vooral het oude erve Kots (de hoofdboerderij) een “historische sensatie” op zichzelf is: zelfs het bewoonde – en ingerichte – voorhuis ademt nog steeds de sfeer uit de jaren ’30 van de vorige eeuw toen de familie Kots er nog woonde. De deelnemers genoten ervan, temeer omdat allerlei associaties met Westerwolde en herinneringen aan vroeger naar boven kwamen. Ook hier werden we door twee gidsen begeleid, terwijl er ook de gelegenheid was om het terrein met de gebouwen op eigen gelegenheid te bezichtigen. “Zo iets moesten we ook in Westerwolde hebben”, werd er gezegd…
Aan het einde van de middag vertrokken we richting huis, waarbij we onderweg Het roode hert in Dalfsen aandeden om daar het gezamenlijke diner te gebruiken. In een prima sfeer met geanimeerd gesprek werd nagepraat over hetgeen we de dag hebben gezien. Na het diner gingen we richting Onstwedde, waar we om 21.15 arriveerden bij de Juffertoren. “Een zeer geslaagde dag”, was het commentaar. Waarvan akte.
foto’s en tekst: Jochem Abbes.
Op 21 september 2024 is er in het ontvangsthuis van Natuurbegraafplaats Laude een poëzie-avond. Daar zal Hanne Wilzing over ‘Aaltje’ vertellen en gedichten voorlezen. Welkom! Meer informatie op https://www.natuurbegraafplaatslaude.nl/agenda/grunneger-poezie-avond/
Vandaag hadden we een ledenbijeenkomst in Blijham. Nadat eerst onze voorzitter een verhaal hield over de geschiedenis van de kerk in Blijham was het woord aan Hendrik Andriies Hachmer. Hachmer, die directeur is van het Veenkoloniaal Museum in Veendam, vertelde over de Jugendstil huizen in Oost Groningen. In het Veenkoloniaal Museum is over dit onderwerp een zeer fraai boekwerkje te koop, die we van harte kunnen aanbevelen.
