We hebben een grotere bus kunnen krijgen, daardoor konden we meer mensen een plezier doen. Maar de bus is helemaal volgeboekt.
Dus aanmelden is nu niet meer mogelijk.
Geachte leden van de vereniging,
Hierbij nodigt het bestuur u uit voor de jaarlijkse excursie, met deze keer Oost-Friesland als bestemming. We bezoeken enkele plaatsen in het Brookmer- en Norderland, met een grote – en soms botsende – variëteit aan inhoud en thematiek. In brede zin raken de onderwerpen ook onze eigen geschiedenis en dat maakt het – toch voor velen – niet zo bekende Oost-Friesland zo interessant.
Als eerste doel van de dag bezoeken we Engerhafe, waar we worden ontvangen in de oude pastorie, waarvan het hoofdgebouw bestaat uit een middeleeuws steenhuis. Het hoofdgebouw (sinds 2009 buiten functie) is ingericht als een museum voor het concentratiekamp Engerhafe, dat in 1944 enkele maanden heeft bestaan als buitenkamp van Neuengamme. Zo’n 2.000 dwangarbeiders (waaronder vele Nederlanders) moesten onder extreem zware omstandigheden werken aan de ‘Friesenwall’ (bij Aurich) met 188 doden als gevolg. Na een introductie en bezoek aan het museum steken we de weg over naar het kerkhof en de Johannes de Doperkerk. De imposante kerk uit de dertiende eeuw is een restant van een oorspronkelijk nog veel grotere kerk met een fraai interieur uit de na-Reformatorische tijd.
Na een bezichtiging van de kerk rijden we naar Marienhafe, waar de grote Mariakerk wordt bezocht. Deze kerk was ooit groter dan de Dom van Osnabrück en getuigt van de rijkdom en geloofszin van de middeleeuwse Oost-Friezen. Marienhafe is ook bekend als uitvalsbasis van de legendarische 14e eeuwse piraat Klaus Störtebecker en zijn “Likedelers”, waarmee de Hanze en de Hollandse steden heel wat te stellen hebben gehad.
Na een bezoek aan de kerk rijden we naar Norden waar een vrij te besteden middagpauze is ingepland.
Na de pauze verzamelen we ons bij de Ludgerikerk waar we – zo mogelijk – nog even naar binnengaan om het epitaaf van Unico Manninga (1529-1588) te bezoeken. Manninga verleende Marnix van Sint Aldegonde in 1568 asiel op de Lütetsburg, waar hij de ‘Bijenkorf der H. Roomse kerke’ schreef en – volgens de traditie – ook het Wilhelmus zou hebben gedicht (recent onderzoek wijst op Datheen als auteur).
Aansluitend rijden we naar de Lütetsburg, enkele kilometers buiten Norden richting Hage. De borg wordt nog steeds door de nazaten van Unico Manninga bewoond: de grafelijke familie Von Inn- und Knyphausen. De grootste roem van Lütetsburg is niet de borg (grotendeels herbouwd na de oorlog), maar de prachtige eind 18e eeuwse Engelse landschapstuin. Deze tuin is een grote bijzonderheid en één van de vroegste tuinen waar het gedachtengoed van de Verlichting en de Romantiek in volle glorie te beleven valt.
Programma
8.30 u.
Vertrek vanuit Onstwedde (parkeerterrein naast de Hervormde Kerk).
9.30 u.
Aankomst in Engerhafe. Ontvangst in de oude pastorie (bezoekerscentrum) met ‘Kaffee mit Kuchen’. Historische inleiding en aansluitend museumbezoek. Daarna bezoek aan het kerkhof en de Johannes de Doperkerk.
11.00 u.
Vertrek naar Marienhafe.
11.15 u.
Bezichtiging van de “Dom” van het Brookmerland; de Mariakerk van Marienhafe.
12.00 u.
Vertrek uit Marienhafe naar Norden.
12.30 u.
Vrij te besteden middagpauze in het historische centrum van Norden.
14.00 u.
Verzamelen bij de Ludgerikerk aan het Markplein (Am Markt 63). Kort bezoek aan de kerk en het grafmonument van Unico Manninga (1529-1588) uit 1678.
14.45 u.
Aankomst op slot Lütetsburg. Wandeling door het landschapspark (eerste deel met uitleg, daarna vrij te besteden tijd).
17.00 u.
Vertrek uit Lütetsburg naar Rorichum. Gezamenlijk diner in Gaststätte Bei Cassi(Deichlandstraße 10)
U kunt zich vóór 17 september aanmelden voor de reis. De prijs bedraagt € 65,00 per persoon (inclusief busvervoer en maaltijden). U kunt zich voor de excursie aanmelden door het bedrag (per deelnemer) over te maken op rekening van de Historische Vereniging Westerwolde:
IBAN NL80RABO0358606063.
Vermeld bij uw betaling s.v.p. uw naam en adres; dan weet de penningmeester wie zich heeft opgegeven. U ontvangt dan per e-mail een bevestiging van deelname. Wanneer er te veel aanmeldingen zijn (maximaal 50) wordt de betaling teruggestort. Zodra alle beschikbare plaatsen zijn gereserveerd, wordt dit gemeld op de website van de vereniging.
Graag bij de secretaris doorgeven als een vegetarische maaltijd is gewenst, ook vóór de 17e september.
Kortom: alle reden om mee te gaan voor een interessante – en gezellige! – dagtocht naar het Brookmer- en Norderland. Graag tot dan!
Met vriendelijke groet,
namens het bestuur,
Kineke Kuper-Dijkmeijer, secr.
e-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl
Onze huisbankier is de Rabobank, waar het voor ons als vereniging plezierig bankieren is. Ons banknummer is: RABO Bank IBAN NL80RABO0358606063
Sellingen, 28 augustus 2025 — In het kader van het eeuwenoude Landrecht van Westerwolde heeft het bestuur van Middeleeuws Ter Apel vandaag op plechtige wijze de Boerhoorn samen met het Westerwolds Landrecht overhandigd aan burgemeester Jaap Velema van Westerwolde. De boerhoorn is een houten hoorn die door de boerrichter gebruikt werd om bijeenkomsten van het volk aan te kondigen, recht te spreken en bij het melden van gevaar. De boerrichter was de boer die in de Middeleeuwen gedurende een jaar het recht sprak volgens het eeuwenoude landrecht van Westerwolde.
