De drukker/verzender heeft geprobeerd om de problemen zo snel mogelijk op te lossen. Hopelijk is iedereen nu voorzien en heeft u ook de uitnodiging voor de excursie naar Amsterdam gelezen.
Auteursarchief: Website Beheerder
Zomernummer Terra Westerwolda verschenen
Het Terra Westerwolda-zomernummer van 2022 is uit! Onze abonnees hebben hun exemplaar inmiddels ontvangen en het tijdschrift is ook weer verkrijgbaar bij de vaste verkooppunten. Leuk om te lezen in de vakantie!
Rampjaar 1672
Dit jaar wordt herdacht dat 350 jaar geleden het Rampjaar 1672 plaatsvond. In het zomernummer besteden we door middel van enkele bijdragen speciale aandacht aan het Rampjaar. Zo schreef Egge Knol, conservator van het Groninger Museum, een artikel over Bernhard Johan Prott, die de vesting Bourtange verdedigde tegen de troepen van de bisschop van Münster. Jan Huizing beschreef de gebeurtenissen in en om Oudeschans in het Rampjaar. Verder laat Tjarko van Dijk in zijn column zien dat naast 1672 ook het jaar 1572 een mijlpaal is in de geschiedenis van Nederland én van Westerwolde. Zouden we dat jaar ook niet moeten herdenken?
En verder…
In de vaste rubrieken aandacht voor andere onderwerpen. Zo gaat het in de vaste bijdrage van het MOW|Museum Westerwolde over de romantiek van de brommer. Jan Huizing schreef een artikel over de in 1679 gegoten kerkklok van Vriescheloo. Namens de Historische Kring Ter Apel, eveneens een van de vaste bijdragers, schreef gastschrijver Jakob Been over de commandeurs van Ter Apel. Voor de rubriek ‘Verhalen van lief en leed op de begraafplaatsen in Westerwolde’ gaat Geert Volders in op het leven van ds. Adamus Oomkens. En uiteraard leest u in Terra Westerwolda ook weer het verenigingsnieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en de laatste historische actualiteiten.
Nazaten van Gerard Schuring gezocht

Wie weet meer over onderduiker Piet Klooster

Uitnodiging ledenbijeenkomst 18 juni 2022 in Bourtange
Kineke) Kuper-Dijkmeijer, secretaris
Venneweg 15
9541 XN VLAGTWEDDE
Tel.: 06-23144499
E-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl
Betreft: Uitnodiging ledenbijeenkomst
Geachte leden en andere belangstellenden,
Graag willen wij uitnodigen voor de eerstvolgende ledenbijeenkomst van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 18 juni a.s. in de Hervormde, voormalige garnizoenskerk van Bourtange, Marktplein 2a. De bijeenkomst begint om 13.30 uur.
Het bestuur stelt het volgende programma voor:
- Opening, door de voorzitter.
- Vaststelling van de agenda.
- Ingekomen stukken en mededelingen, door de secretaris en de penningmeester
- Rondvraag/w.v.t.t.k.
- Het inhoudelijke deel van de bijeenkomst staat in het teken van de
350-jarige herdenking van het Rampjaar 1672,
in Groningen beter bekend als “Gronings Ontzet”.
Toen de Republiek in 1672 van alle kanten werd aangevallen, richtte de prins-bisschop van Munster – Christoph Bernhard von Galen – zijn pijlen opnieuw (1665!) op de provincie Groningen. Een grote inval volgde, waarbij zelfs de sterke vesting Coevorden viel en de Munsterse troepen via de verlaten schansen in het Noorden het Oldambt en Westerwolde bezetten. Door de in allerijl ingezette inundaties konden de bisschoppelijke troepen vanuit het oosten de stad Groningen niet bereiken, maar wel via de Hondsrug. De Munsterse en Keulse troepen sloegen het beleg voor Groningen, dat na wekenlange schermutselingen en bombardementen (“Bommen Berend”!) tot de 28eaugustus stand wist te houden: Gronings Ontzet. Een lichtend baken in de aanvankelijk rampzalig verlopen oorlog was de onneembaar geachte vesting Bourtange, waar de commandeur van dat moment – Bernhard Johann van Prott – een indringend omkoopvoorstel van ‘Oberkriegskommissar’ Johann Heinrich von Martels wist te weerstaan. De vesting Bourtange hield als enige van alle schansen in het Noordoosten stand en Prott kreeg na de oorlog – net als de verdediger van de provincie Carel Rabenhaupt – een heldenstatus. Redenen genoeg om deze ledenvergadering in Bourtange te houden en stil te staan bij de gebeurtenissen rond het Rampjaar 1672 in Bourtange en Westerwolde.
Alexandra Koning, specialist cultureel erfgoed te Groningen en bestuurslid van de Stichting GO350 houdt een inleiding over de activiteiten in de regio en de bijzondere onderwerpen en voorwerpen die men er kan aantreffen.
- Pauze
- Jochem Abbes gaat in op de gebeurtenissen in Bourtange en omgeving rond het jaar 1672 en staat stil bij de historische bronnen die we tot onze beschikking hebben.
Jan Huizing geeft een toelichting op de situatie in de provincie Stad & Lande en het artilleriemagazijn in Groningen. Vervolgens gaat hij in op de verdedigingsmaatregelen en latere herovering van de vestingen Oudeschans en Nieuweschans. - Sluiting van de vergadering.
Het bestuur hoopt weer velen van u op 18 juni te mogen begroeten. Neemt u gerust een gast mee!
Met vriendelijke groet,
namens het bestuur,
K. Kuper-Dijkmeijer, secretaris HVW
Expositie ‘Onder Vuur II, de opmaat naar het rampjaar 1672
Activiteit: Expositie ‘Onder Vuur II, de opmaat naar het rampjaar 1672 ‘ in SHC De Oude Stelmakerij te Sellingen
Datum: van 16 juni tot en met 30 oktober 2022.
Openingstijden: donderdag tot en met zondag van 10.00-16.00 uur.
Plaats: SHC De Oude Stelmakerij, Dorpsstraat 32, 9551 AE te Sellingen;
Entree: gratis
Expositie over Bommen Berend in SHC de Oude Stelmakerij,
350 jaar geleden, in 1672, verklaarden Engeland, Frankrijk, en de bisschoppen van Keulen en Münster de Nederlandse Republiek de oorlog. Het jaar gaat de geschiedenis in als Het Rampjaar en de historische gebeurtenissen worden nu landelijk op veel locaties herdacht. In de provincie Groningen wordt daarbij vooral stil gestaan bij de herdenking van Groningens Ontzet. Het Streekhistorisch Centrum haakt daarbij aan met een expositie in haar dependance, SHC de Oude Stelmakerij in Sellingen.
De tentoonstelling belicht de persoon van Bommen Berend in diverse aspecten, als vorst, bisschop maar ook als mens. Deze bisschop van Münster, Bernard von Galen, viel in 1672 met een groot leger Oost-Nederland binnen en belegerde de stad Groningen met zwaar geschut, waardoor hij bekend is geworden als Bommen Berend. Wat minder bekend is, is dat 7 jaar eerder deze kerkvorst al een eerste militaire poging ondernam om het oosten van Nederland aan zich te onderwerpen. Ondanks de schaal van de oorlog en de impact ervan op het oosten van Nederland en speciaal Groningen, geldt deze Eerste Münsterse Oorlog als een bijna vergeten geschiedenis. Nu, met de herdenking van de gebeurtenissen van 1672 – met name de aanval op en belegering van de stad Groningen door Bommen Berend – wordt ook deze eerdere militaire veldtocht van de Bisschop van Münster nog eens voor het voetlicht gehaald.
De expositie is gratis te bezoeken van donderdag tot en met zaterdag van 10.00-16.00 uur, en op zondag van 13.00-16.00 uur. Kijk voor de actuele openingstijden op www.streekhistorischcentrum.nl.
Het Streekhistorisch Centrum dankt Museum MoW voor het beschikbaar stellen van de materialen die het MoW in 2015 samenstelde naar aanleiding van ‘Onder Vuur, 350 jaar Eerste Münsterse oorlog’.

Naar aanleiding van de oorlog verschenen er destijds vele spotprenten over de bisschop van Münster, zoals ook dit portret uit 1672. Bij omkering toont deze prent de kop van een varken. Collectie Rijksmuseum RP-P-OB-77.052.
Meer informatie: Streekhistorisch Centrum Stadskanaal, 0599-612649 of info@streekhistorischcentrum.nl (Helen Kämink)
Lezingenserie over 350 jaar “Bommen Berend”
Historicus Jochem Abbes organiseert op de dinsdagavonden 14, 21 en 28 juni een lezingenserie over de gebeurtenissen rond het Rampjaar 1672. De lezingen vinden plaats in het koetshuis van Huis Fontein (ingang: Noorderhaven 53 te Groningen).
De lezingenserie wordt georganiseerd naar aanleiding van 350 jaar “Gronings Ontzet”. Op drie avonden wordt dieper ingegaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis. De serie is als volgt ingedeeld: 1. Het voorspel (1648-1670), 2. De aanval (1670-1674) en 3. Het naspel (1674-1713).
Aanvangstijdstip: 19.45 u. (inloop 19.30 u.). Kosten deelname per avond: € 12,50. Passepartout voor de gehele serie: € 30,-. Consumpties inbegrepen.
Aanmelden kan via: jochemabbes@sisteviator.nl. Na aanmelding ontvangt u nadere informatie en een bevestiging van deelname.
Nog een mooie kaart van Westerwolde uit 1870
Titel | Kaart van Westerwolde : zijnde het 6e schooldistrict in de Provincie Groningen |
Documentsoort | Cartografisch document |
Mathematische gegevens | [ca. 1:120.000] |
Uitgave | [S.l. : s.n.] |
Jaar van uitgave | [ca. 1870] |
Land van uitgave | nl |
Specificaties kaart | 1 kaart, gedigitaliseerd : handschrift ; 40 x 31 cm |
Lokale classificatie | 80.4.210.230 Westerwolde;; 81.624.22;; 81.658.6;; 81.AF |
Geografische trefwoorden | Westerwolde |
Collectie | Beeldbank cartografisch materiaal |
Gegevens digitalisering | Jaar: 2009;; Opdrachtgever: Amsterdam : Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit;; Uitvoering: Heiloo : Pictura;; Locatie origineel: NL, Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit, LL.04681gk: 16202/od/1850;; Fysieke gegevens: tiff-bestand;; Gedigitaliseerd: juli 2009 |
Toegangsgegevens (URL) | http://imagebase.ubvu.vu.nl/getobj.php?ppn=330024140 |
PPN | 330024140 |
EPN | 53565829X |
PPN origineel | 196762936 |
Taal | ned |
zoomnr | 04681 |
UBVU-ID | 0106050278001 |
Identifier | OCLC nummer: 1090244035 |
Kaart van de woeste gronden in Nederland uit 1892
In 1892 nog een woeste boel in Westerwolde.
Titel |
Kaart der woeste gronden in Nederland / bewerkt door H. Blink ; uitgegeven door de afdeeling Amsterdam der Nederlandsche Heidemaatschappij, met subsidie van het hoofdbestuur |
Documentsoort | Cartografisch document |
Mathematische gegevens | Schaal 1:400.000 |
Uitgave | [Amsterdam : Afdeeling Amsterdam der Nederlandsche Heidemaatschappij] / (‘s-Gravenhage : lithographie en kleurendruk van J. Smulders & C°.) |
Jaar van uitgave | [1892] |
Land van uitgave | nl |
Specificaties kaart | 1 kaart, gedigitaliseerd : lithogr., in kleur ; 87 x 71,5 cm |
(Co)auteurs | Hendrik Blink 1852-1931;; Nederlandsche Heidemaatschappij. Afdeeling Amsterdam |
Annotatie geografische gegevens | Legenda |
Annotatie | Verkrijgbaar bij H. Gerlings te Amsterdam;; Met lijst: Gemeenten, waar de uitgestrektheid der woeste gronden 30 en meer procent van de totale oppervlakte bedraagt |
Nederlandse Basisclassificatie | 38.09 fysische geografie |
Lokale classificatie | 80.4.210;; 81.273.5;; 81.562.8 |
Geografische trefwoorden | 4.210 Nederland |
GOO trefwoorden | Woeste gronden |
Collectie | Beeldbank cartografisch materiaal |
Gegevens digitalisering | Jaar: 2011;; Opdrachtgever: Amsterdam : Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit;; Uitvoering: Heiloo : Pictura;; Locatie origineel: NL, Universiteitsbibliotheek Vrije Universiteit, LL.10140gk: 162/od/1892;; Fysieke gegevens: tiff-bestand;; Gedigitaliseerd: november 2011 |
Toegangsgegevens (URL) | http://imagebase.ubvu.vu.nl/getobj.php?ppn=341356867 |
PPN | 341356867 |
EPN | 581387074 |
PPN origineel | 28926250X |
Taal | ned |
zoomnr | 10140 |
UBVU-ID | 0106054304001 |
Identifier | OCLC nummer: 1090253474 |
MOW Bellingwolde Nostalgieshow



Lezingenserie n.a.v. 350 jaar Rampjaar 1672 in 3 avonden
Groningen constant – behoudt van ’t lant
Lezingenserie n.a.v. 350 jaar Rampjaar 1672 in 3 avonden.
In het kader van 350 jaar “Gronings Ontzet” biedt Cultuurhistorisch Bureau Siste Viator een lezingenserie aan over de gebeurtenissen rond het Rampjaar. Historicus Jochem Abbes zal in 3 lezingen nader ingaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis.
De lezingenserie (cursus) is als volgt ingedeeld: 1. het voorspel (1650-1670); 2. de oorlog (1670-1674) en 3. het naspel (1674-1713).
Locaties en data:
Ter Apel, Hessebibliotheek (Molenplein 25): 23 mei – 30 mei – 13 juni.
Winschoten, Lutherse kerk (Vissersdijk 70): 25 mei – 1 juni – 8 juni.
Aanvangstijdstip: 19.45 u. (inloop 19.30 u.). Kosten deelname per avond: € 12,50. Passepartout voor alle 3 lezingen: € 30,- Consumpties inbegrepen.
Aanmelding voor de lezingen in Ter Apel via: klantenservice@bibliotheekgroningen.nl.
Aanmelding voor de lezingen in Winschoten via: jochemabbes@sisteviator.nl.
Na aanmelding ontvangt u nadere informatie en een bevestiging van deelname.
Toelichting
Dit jaar wordt op vele plaatsen het roemruchte Rampjaar 1672 herdacht. Koning Lodewijk XIV van Frankrijk, koning Karel II van Engeland, de Munsterse prinsbisschop Christoph Bernhard van Galen en prinsbisschop Maximiliaan Hendrik van Beieren van Keulen verklaarden de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog en vielen het land aan. “Het volk was redeloos, de regenten radeloos en het land reddeloos” volgens een oud gezegde. Ondanks het uitgekiende diplomatieke (en spionage-) netwerk van de Hollandse raadpensionaris Johan de Witt, ontsnapte het geheim Verdrag van Dover van 1 juni 1670 aan zijn aandacht.
De gevolgen leken aanvankelijk desastreus, maar de Hollandse Waterlinie hield stand en admiraal Michiel de Ruyter wist de Engelse en Franse vloten in de Slag bij Solebay op afstand te houden. De prins van Oranje werd ondertussen als redder in nood als kapitein-generaal aangesteld, terwijl De Witt en zijn broer werden geslachtofferd in een voor Nederlandse begrippen afgrijselijke lynchpartij.
De prinsbisschop van Munster was ondertussen het oosten en het noorden van het land binnengevallen en richtte na de verovering van Oost-Groningen en Coevorden zijn pijlen op de stad Groningen. Bourtange hield als enige van de Oost-Groninger schans stand dankzij de onbuigzame houding van kapitein Bernhard Johann Prott, de commandeur van dat moment. Via de ontruimde schansen in het noorden vielen de Munsterse troepen het Oldambt en Westerwolde binnen en voegden zich met de troepen op de Hondsrug samen voor de belegering van Groningen. De “Stadjers” hielden echter stand en op 28 augustus staakten de Munsterse troepen het vuren.
De Munsterse aanval bracht in de provincies Groningen en Drenthe heel wat teweeg, met hoogte- en dieptepunten in het krijgsverloop. De verdediging verliep aanvankelijk rampzalig, waarbij het standhouden van Bourtange dankzij de onvermurwbare commandeur Johan Bernhard Prott één van de weinige lichtpunten was. Hoewel de Republiek bijna onder de voet was gelopen, keerde door toevallige en berekende kansen het tij en herstelde de veerkracht van de bevolking. Op bijna miraculeuze wijze overleefde de Republiek de bijna fatale oorlog, maar het hoogtepunt van de Gouden Eeuw was voorbij, zo bleek in de jaren daarna.
Uit het Streekblad: Onthulling gedenksteen Joodse familie Jacobson in Wedde.
Groninger Molenaars

Molen ter Haar bron Groninger Archieven
De genealogische pagina op mijn website van de ‘Groninger molenaars’ heb ik weer kunnen aanvullen, corrigeren en uitbreiden.
Ruim 10.000 records zijn nu in te zien op:
https://www.bdpoppen.nl
Uiteraard ontvang ik graag reacties, aanvullingen en correcties.
Met vriendelijke groet,
Bob Poppen
B.D. Poppen
Ripperdadrift 16
9981 LH Uithuizen
06 14 34 41 53
bob@bdpoppen.nl
https://www.bdpoppen.nl
Groninger molenaar
Bezoek aan de Joodse Synagoge in Groningen zeer geslaagd
Donderdag 21 april 2022 bezocht een grote groep van onze leden de Joodse Synagoge in Groningen. Een volle bus vertrok uit Onstwedde en in Groningen voegde zich nog een groep erbij, die met eigen vervoer was gekomen. In de bus vertelde voorzitter Jochem Abbas het een en ander en in de synagoge werd het woord gevoerd door de directeur van de Synagoge tevens ons bestuurslid Geert Volders en Wout van Bekkum. Al met al waren het zeer interessante verhalen, die door de aanwezigen zeer werden gewaardeerd. De meeste mensen vonden een dergelijk uitstapje voor herhaling vatbaar.
Bronbewerkingen Archieven
Voor genealogen zijn Rechterlijke Archieven een uitstekende bron. Teijo Doornkamp heeft tal van deze archieven bewerkt en stelt ze gratis beschikbaar.
We geven graag een link naar zijn website, waar u ze kunt vinden en kunt downloaden.
Bronbewerkingen Teijo Doornkamp