Van ons lid, oud kantonrechter mr. G. Cazemier ontving onze voorzitter dit oude boekje, waarin de naam van een oude Westerwoldse familie voorkwam, namelijk de familie Hesse. Met de vermelding Wilke Aijkes Hesse – mijn boek 1795. Het boekje krijgt een plaatsje in ons archief.
Benieuwd waar het boekje over gaat? Klik dan op deze link.
Augustus 2021
Geachte leden,
Bij deze willen we u uitnodigen voor een aangepast excursie-programma op zaterdag 18 september aanstaande. Zoals we u in juli lieten weten hebben we onlangs de afweging gemaakt omtrent het wel of niet laten doorgaan van de excursie naar Amsterdam. Vanwege de aanhoudende beperkingen, en vooral vanwege de lange busreis, lijkt het ons weinig aantrekkelijk en verantwoord om nu deze reis te maken. (Maar…..we hebben al weer een optie voor september 2022!)
Wij willen we u nu op diezelfde datum een mini-excursie in onze eigen regio aanbieden.
Het is dit jaar 200 jaar geleden dat Napoleon Bonaparte overleed. Op 5 mei 1821 overleed de voormalige keizer op het eiland Sint Helena, ver weg van Frankrijk. Amper tien jaar tevoren leek de zelf-gekroonde keizer nog onaantastbaar. De Franse bezetting van Nederland begon al voor de opkomst van Napoleon. In deze mini-excursie gaan we in op de invloed van Frankrijk en in het bijzonder keizer Napoleon op Westerwolde. Dit doen we in Bourtange.
14.00 uur Ontvangst in de garnizoenskerk van Bourtange, Marktplein 2a; de kerk is vanaf 13.30 uur geopend.
In een drietal mini-lezingen wordt u meegenomen langs een aantal facetten van de Franse Tijd in Westerwolde. Jochem Abbes zal een inleiding houden over het thema “de inval van de Fransen in Westerwolde in 1795 en de sporen daarvan in Bourtange en Westerwolde”.Vervolgens zal Jan Huizing een aantal voorbeeld geven van Westerwolders die te maken kregen met de wetgeving van de Franse machthebber, waarbij hij het begrip ‘ramplacanten’ zal duiden. Geert Volders gaat in op de emancipatiewet, waarmee Joden in 1796 burgerrechten kregen. Enkele jaren later werd de Nederlands Israëlitische Gemeente Bourtange opgericht. Hoe werd deze emancipatie ontvangen?
15.00 uur Pauze.
U kunt op eigen gelegenheid deze pauze invullen. Mocht u niet meedoen aan de tweede helft van het programma, dan verzoeken wij u dit bij uw opgave aan te geven.
15.30 uur Verzamelen op het Marktplein. Vanaf hier maken we een wandeling van ongeveer 5 kilometer, waarbij we onder andere de Linie Abeltjeshuis bezoeken. De wandeling gaat deels over onverhard terrein, dus zorg voor goed wandelschoeisel.
17.00 uur Terug in Bourtange, einde van het programma.
Deelname aan het programma is geheel gratis, wel is het noodzakelijk dat u zich opgeeft bij het secretariaat: secretaris-hvw@kpnmail.nl/06 23144499.
Vanwege het beperkte aantal plaatsen in de kerk is opgave dus echt noodzakelijk! Zodra opgave niet meer mogelijk is plaatsen we een bericht op onze website.
We hopen dat we u zo op veilige wijze een mooie en interessante middag in Bourtange kunnen aanbieden.
Wanneer er voldoende animo voor deze excursie in eigen regio is, overweegt het bestuur in het najaar nogmaals een mini-excursie aan te bieden!
Met vriendelijke groet,
Kineke Kuper-Dijkmeijer, Secretaris
Venneweg 15
9541 XN VLAGTWEDDE
Tel.: 0599-313529
E-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl
Dit is de titel van een boek dat in september 2021 zal verschijnen.
Veertig impressies in woord en beeld. In tijd en ruimte overgebleven ‘voorwerpen’, gebouwen en landschapselementen in Stad en Ommelanden. De tekeningen zijn van Geert Schreuder en de teksten zijn van Fons van Wanroij. Het boek kan worden besteld via deze link: Boek bestellen, waar u ook nadere informatie kunt vinden.
Verschijnt medio oktober 2021.
Hardback 2021 | ISBN 9789023257561 | 1 | 512 blz. Prijs € 39,95
Leden van de Historische Vereniging Westerwolde kunnen het boek aanschaffen voor een gereduceerde prijs als ze bestellen voor 1 september en hebben hiervoor een persoonlijke kortingscode toegestuurd gekregen.
Het boek is te bestellen via deze link
Westerwolde kent een grote variatie aan bijzondere cultuurlandschappen: van het unieke kloosterlandschap van Ter Apel in het zuiden, het nog zeer goed bewaard gebleven esdorpenlandschap langs de Ruiten Aa met zijn oude nederzettingen, essen, heidevelden en beekdalen, de historische verdedigingslinie rond Bourtange en Oudeschans tot aan de weidse veenontginningslandschappen bij Vriescheloo en Bellingwolde. Weinig streken in Noord-Nederland hebben zoveel bijzondere cultuurhistorische relicten en een zo rijk gelaagde geschiedenis met tal van bijzondere historische verhalen.
Door de verschillende grondsoorten heeft Westerwolde een sterk gevarieerde agrarische geschiedenis die tot op heden bepalend is voor het landelijk gebied. Ook de waterstaatkundige geschiedenis van Westerwolde heeft een eigen gezicht. Daarnaast is de streek ook rijk aan allerlei soorten natuur: in de beekdalen van Runde, Ruiten Aa, Mussel Aa en Westerwoldse Aa, in de bossen en heidevelden, maar ook in het boerenlandschap met zijn talrijke houtwallen, singels, akkerflora en bosjes. Juist de in eeuwen gegroeide intensieve verbinding tussen natuur en cultuur maken dit gebied zo belangrijk en veelzijdig.
De Landschapsbiografie van Westerwolde is tegelijkertijd ook een biografie van mensen. Tientallen generaties bewoners, maar ook voorbijgangers en buitenstaanders, hebben het landschap in de loop der eeuwen gemaakt tot dat wat het nu is, en doen dat ook nu en in de toekomst. Om die reden wordt in deze biografie ook veel aandacht besteed aan hun leven, hun drijfveren, hun activiteiten en hun zichtbare sporen in het huidige landschap.
De Landschapsbiografie van Westerwolde is een wetenschappelijk verantwoord, toegankelijk geschreven verhaal over de ontstaansgeschiedenis, kwaliteiten en toekomstmogelijkheden van het landschap in deze regio. De biografie is rijk geïllustreerd met landschapsfoto’s, kaarten en landschapsreconstructies die de verschillende levensfasen van Westerwolde weerspiegelen.
Wandelen in Westerwolde is een ware belevenis. Daarom ontwikkelde Biblionet Groningen deze zomer een bijzondere route, samen met Stichting Wandelen in Westerwolde, de Historische Vereniging Westerwolde, de Groninger Archieven en Tourist Info Westerwolde. Een route voor mensen in de regio maar natuurlijk ook voor bezoekers van buitenaf. Met deze wandelkaart kun je op pad gaan en een boeiende cultuurhistorische wandeling rond Jipsinghuizen met geluidsfragmenten ervaren.
Met je smartphone kun je bij de 7 infopunten op de kaart de ‘LUISTER’ QR-codes scannen. Je kunt daarmee luisteren naarverschillende verhalen over het gebied en zo haar bewo- gen geschiedenis ontdekken. (Tip: gebruik de pauzeknop na het beluisteren van een fragment.) Met de QR-codes onder ‘BEKIJK’ krijg je een terugblik in de tijd middels prachtig beeldmateriaal van toen. Op de achterkant van de kaart vind je nog QR-codes die je kunt aanklikken om de landschapskaarten te bekijken die worden benoemd in luisterfragment 2 & 3. Trek je wandelschoenen aan, laad je telefoonop en start deze interessante en leerzame wandeling. Je zult o.a. verhalen en informatie horen over; ‘Ol Graitje’ – destoomtram, oude boerderijen, de werkverschaffing in de jaren 30, de barakken, Tweede Wereldoorlog en de verandering van een landschap. We wensen je een fijne wandeling!
LINK OM DE ROUTE TE DOWNLOADEN:
Jan Huizing stuurde ons deze twee foto’s.
De ene is een ansichtkaart, verzonden in 1900 aan mijn oma. De voorste is boerderij Rookmaker, andere boerderij Diddens. Op de voorgrond een tuin in Engelse landschapsstijl.
De andere is volgens mijn vader een huis in Wedde of Wedderveer. Wie herkent dit huis en weet te vertellen waar het precies stond? Reacties graag onder dit bericht of naar info@verenigingwesterwolde.nl
Mijn dank voor de medewerking.
Jan Huizing.
Het zomernummer van Terra Westerwolda is verschenen! Leden van de Historische Vereniging Westerwolde hebben het nieuwste exemplaar per post ontvangen en de vaste verkooppunten zijn weer voorzien van het tijdschrift.
Twee Westerwoldse scholieren in Groningen
In 1905 togen twee Westerwoldse meisjes, Aaltje ter Wisch en Mannie Timmerman, van Ter Apel naar Groningen om zich te oriënteren op een vervolgopleiding. Mannie werd uiteindelijk de 28e vrouw na Aletta Jacobs die aan de Groninger universiteit promoveerde en de tweede promovenda uit Westerwolde. Aaltjes kleinzoon, Jan Burema, beschreef de studententijd van zijn oma en haar vriendin.
De laatste voorzanger van Bourtange
Op 3 en 4 mei 2021 vond opnieuw het herdenkingsprogramma Open Joodse Huizen-Huizen van Verzet plaats. Vanwege de coronacrisis was het gehele programma dit jaar online te volgen via livestreams. Vanuit de synagoge in Bourtange sprak op 4 mei em. prof. Dr. Wout van Bekkum over zijn oudoom Siegfried Frank (1896-1943), de laatste voorzanger van Bourtange, en andere leden van de families Frank en Sachs. De vertelling van Van Bekkum is voor Terra Westerwolda beschikbaar gesteld in een artikel.
Predikant met ‘Braziliaans’ verleden
Lieuwe Jongsma, een van de nieuwe redacteuren van Terra Westerwolda, dook in het Braziliaanse verleden van Christianus Wachteloo. Na het afronden van zijn studie in Groningen, vertrok Wachteloo omstreeks 1630 naar de toen nieuwe kolonie Nederlands Brazilië. Rond 1636 werd Wachteloo teruggestuurd naar Nederland wegens wangedrag. In 1639 werd hij beroepen door de kerk in Vriescheloo en zo kwam Wachteloo na een Braziliaans avontuur uiteindelijk in Westerwolde terecht.
En meer!
Uiteraard hebben ook het MOW | Museum Westerwolde en de Historische Kring Ter Apel weer hun vaste bijdrages geleverd voor het zomernummer. Jacco Pranger beschrijft het verhaal bij een foto van het tolhuis aan de Streekweg, Holte. Verder schreven Jochem Abbes en Gert Abbes over een vliegtuigcrash in Jipsinghuizen en een bijzondere ontmoeting tussen de zoon van de enige overlevende van en de laatste ooggetuige van de crash. In ‘Verhalen van lief en leed’ dit keer een stuk over een Ridder in de Militaire Willems-Orde op de begraafplaats van Oudeschans. En onze tweede nieuwe redacteur, Lizanne Trenning, stelt zich voor door middel van een portret van haar betovergrootouders in ‘Het Portret van…’.
Marta Sawicka is nog altijd op zoek naar ‘oorlogskinderen’ uit Ter Apel
Oorlogskinderen (Foto: Marta Sawicki)
‘Wie zijn de drie kinderen die mijn grootvader in april 1945 heeft bevrijd in Ter Apel?’ Die vraag houdt Marta Sawicka al meer dan twintig jaar bezig.
De ouders waren de Poolse soldaten zo dankbaar dat ze gouden ringen en manchetknopen aan hen cadeau gaven. Nog altijd zijn die sierraden een dierbaar maar ook mysterieus familiebezit.
Onmiskenbaar Nederlandse kinderen
Bij ‘de bevrijding’ denken we meestal aan Canadezen en Amerikanen. Maar Oost-Groningen werd bevrijd door de Polen. Soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie onder leiding van Generaal Maczek bevrijdden op 14 april Ter Apel. Daarbij werd een foto gemaakt van drie blonde, onmiskenbaar Nederlandse kinderen op klompen, samen met een Poolse militair.
Sergeant Zygmunt Sawicki met de drie kinderen. (Foto: Marta Sawicki)
‘Die soldaat was mijn opa’
‘Die soldaat, of eigenlijk sergeant, heet Zygmunt Sawicki. Hij was mijn opa’, vertelt Marta Sawicka. ‘Mijn opa is lang geleden overleden, maar we zijn al ruim twintig jaar opzoek naar deze kinderen. We willen graag weten wat het verhaal achter de foto is. We weten dat deze is gemaakt bij het hotel-café de Posthoorn op 14 of 15 april. Maar we weten niet we ze zijn.’
De manchetknopen die Sawicke cadeau kreeg (Foto: )
De familie van de kinderen was zo dankbaar dat Sawicki gouden manchetknopen cadeau kreeg. Een andere soldaat kreeg een gouden ring. Waarom de ouders zo dankbaar waren weet kleindochter Marta niet.
Juwelier in Den Haag
Opvallend is wel dat het doosje waar de manchetknopen inzitten afkomstig is van een juwelier in Den Haag, dus de kinderen zouden ook evacuees uit die buurt kunnen zijn geweest.
Marta Sawicka: ‘We zijn al twintig jaar bezig om het verhaal boven water te krijgen en de tijd begint te dringen. De kinderen op de foto zijn zo tussen de twee en de vijf jaar oud en moeten nu tegen de tachtig jaar zijn. Dit is dus eigenlijk onze laatste poging en we hopen dat het op deze manier gaat lukken.’
De gemeente Westerwolde kreeg bovenstaand verzoek namens de familie Sawicka om, als laatste poging, gegevens over de geredde kinderen boven water te krijgen door te zoeken in de archieven van de voormalige gemeente Vlagtwedde. De archieven van de gemeenten leverden helaas niet meer dan 15 documenten op met namen van evacuées. De documenten stammen uit 1943 en bevatten zo weinig aanknopingspunten, dat hier helaas weinig uit te halen valt.
De vragen zijn:
1e Weet iemand iets over de reddingsactie van de kinderen door twee Poolse soldaten?
2e Weet iemand nog mogelijkheden om te zoeken?
3e Is het zeker dat de foto van de soldaat met de drie kinderen bij hotel Posthoorn te Ter Apel is gemaakt?
Ik houd me aanbevolen.
Met vriendelijke groet,
Nelleke Stel
Medewerker DIV
Gemeente Westerwolde
T 0599 32 02 20
E n.stel@westerwolde.nl
W www.westerwolde.nl
Groninger Archieven heeft een aantal webexposities voor uw klaar staan. Klik op deze link:
https://www.beeldbankgroningen.nl/webexposities/
Het is zover! Vanaf woensdag 26 mei kunt u weer een plek reserveren in de studiezaal tussen 9.30 en 16.00 uur. Lees verder hoe we dit aanpakken. Daarnaast wensen we dat zowel u als onze medewerkers in goede gezondheid aan het werk kunnen blijven en daarvoor nemen we een aantal maatregelen.
Kan ik weer stukken inzien? Ja dat kan en wel als volgt:
Het is helaas nog niet mogelijk om in de studiezaal te werken zonder stukken aan te vragen.
Wilt u om een andere reden langs komen, maak dan een afspraak via 050-5992000.
Tot slot vragen we u om rekening te houden met de volgende maatregelen bij uw bezoek aan de Groninger Archieven. We volgen hierin de richtlijnen van het RIVM: