Zijn er nog mensen in Vlagtwedde, die weten wat er destijds aan de hand was met Gesina Kisteman ? 

Gesina Kisteman onderwijzeres in Vlagtwedde 1940-1945

Geboren in Avereest op 20-07-1915, overleden in Hardenberg op 18-06-2000

Haar hele werkzame leven van 1938 tot haar pensioen in 1975 was ze onderwijzeres.

Ze werkte op verschillende scholen en stond bekend als een zeer strenge juf. Sommigen noemden haar streng, maar rechtvaardig. Anderen liepen liever een blokje om als ze haar tegen kwamen op straat. Ze zat op een hoge stoel in het klaslokaal, de aanwijsstok bij de hand om er zo nodig een klap mee uit te delen. Als je bij juf Kisteman in de klas had gezeten kende je de tafels uit het hoofd en kon je netjes schrijven. Ze heeft op de christelijke nationale school in Hardenberg de tweede klas les gegeven.

In 1931 begon Gesina Kisteman als zestien jarige aan haar opleiding als onderwijzeres op de Groen van Prinsteren kweekschool te Doetinchem, ze was er intern op het meisjesinternaat tot 1934. Daarna ging ze naar Voorschoten. In 1938 kwam ze terug in Avereest en werd ze juf in Dedemsvaart. Haar ouders Jan Kistema en Jentje Gort woonden in Avereest. Haar vader bekleedde allerlei maatschappelijke en kerkelijke functies en werkte bij een bank in het verzekeringswezen. Haar zuster Geesje werd kraamverpleegster in Dedemsvaart. Ze had een halfbroer uit een eerder huwelijk van Jan Kisteman.

In 1939 solliciteerde Gesina naar een baan als onderwijzeres op de christelijke school “De Zaaier” in Vlagtwedde . Er was de dreiging van een oorlog, dat weerhield haar er niet van om te solliciteren naar het Groningse plaatsje. Ze werd niet gekozen uit de zesenveertig sollicitanten. Begin 1940 werd ze toch verzocht een proefles te komen geven op de school in Vlagtwedde vanwege een overlijden van een onderwijzeres. Om kosten te besparen werd naar de sollicitanten uit 1939 gekeken.

Op 1 mei 1940 begint Gesina Kisteman als onderwijzeres van de tweede klas en na schooltijd was ze handwerkjuf. Ze is er nog maar net begonnen of de tweede wereldoorlog breekt uit. Ze is vijfentwintig jaar en ver van haar ouderlijk huis. Vlagtwedde ligt nog dichter bij de Duitse grens dan Dedemsvaart.

In het boek 95 jaar christelijk onderwijs Vlagtwedde 1912-2007 door G.L. Nobbe staat hoe leerlingen de oorlogsjaren op school ervaren hebben. Ook Gesina Kisteman wordt genoemd door Jan van Hoorn. Hij kreeg les van haar in 1944-1945 in de tweede en derde klas. Hij noemt haar streng, maar rechtvaardig. De oorlogsjaren waren zeer beangstigend, de kinderen moesten onder hun schoolbanken duiken als er een luchtgevecht was. Vallend puin en neerstortende vliegtuigen waren niet ongewoon in die tijd. Jan vertelt ook dat Gesina Kisteman bij zijn ouders thuiskwam om te praten over zijn schoolprestaties die niet al te best waren. Ze vertelde zijn ouders; Johannes wil wel maar kan niet, Jan kan wel maar wil niet. Hij noemt deze uitspraak typisch iets voor juf Kisteman. Ze was een goede en eerlijke juf meldt hij nog. Streng en geen gedonder, hij heeft veel bij haar geleerd.

Deze oorlogsjaren hebben iets gedaan met Gesina Kisteman. Verschillende mensen in Hardenberg vertellen dat Gesina Kisteman op de zolder van haar flat potten en blikken vol voedsel bewaarde voor als er weer een oorlog zou komen. Om deze potten en blikken en toiletartikelen in op te bergen timmerde ze zelf kastjes. Op haar voordeur zaten verscheidene sloten terwijl ze op de bovenste verdieping van de flat woonde. Ze bleef ongetrouwd en was een zelfstandige, zelfredzame vrouw. Ze reed in een Volkswagen Kever, die ze zonodig zelf repareerde. Ze nam geregeld haar buurvrouwen mee uit wandelen, waarbij zij de regie nam.

In 1975 ging ze met pensioen. Ze woonde later in het appartementencomplex Salland waarbij zij als oudste bewoner de eerste sleutel kreeg uit handen van burgermeester van Splunder.  Ze raakte wat verward en werd opgenomen in het verzorgingshuis; Clara Feyoena heem. Vandaar uit ging ze naar bejaardencentrum Oostloorn waar ze overleed.

De tijd in Vlagtwedde was misschien wel bepalend voor haar verdere leven. De moeilijke oorlogsjaren, de angst die heerste. Gesina Kisteman keerde in 1945 terug naar haar geboortestreek, ze werd juf op “de Akker” in Gramsbergen en later op de christelijke nationale school in Hardenberg.

Misschien is er nog iets gebeurd met Gesina Kisteman in 1944 in Vlagtwedde. Er wordt in de notulen van 18 november 1944 gesproken over het wegblijven van juf Kisteman. Er moet een nieuwe juf aangenomen worden. De lessen van juf Kisteman waren overgenomen door iemand anders. Ze was dus niet een paar dagen weg maar langere tijd . Op 11 juli 1945 vraagt Gesina Kisteman ontslag aan vanwege een benoeming die ze aangenomen heeft in Gramsbergen. Op 12 januari 1946 stuurt Gesina Kisteman een bedankbrief voor het afscheidscadeau dat ze gekregen heeft. Zijn er nog mensen in Vlagtwedde die weten wat er destijds aan de hand was met Gesina Kisteman ?

Dit artikel is geschreven door;

Ina Bekker ten Brinke uit Hardenberg
(Gesina Kisteman was mijn buurvrouw in de jaren zestig).

Groninger Molenaars

Molen ter Haar bron Groninger Archieven

De genealogische pagina op mijn website van de ‘Groninger molenaars’ heb ik weer kunnen aanvullen, corrigeren en uitbreiden.
Ruim 10.000 records zijn nu in te zien op:
https://www.bdpoppen.nl
Uiteraard ontvang ik graag reacties, aanvullingen en correcties.
Met vriendelijke groet,
Bob Poppen

B.D. Poppen
Ripperdadrift 16
9981 LH Uithuizen
06 14 34 41 53
bob@bdpoppen.nl
https://www.bdpoppen.nl
Groninger molenaar

Zuiderzeewerken rond 1930

Rond 1930 werkten veel mensen uit onze regio bij de Zuiderzeewerken. Rina Klein van Historisch Wieringen zond ons deze foto met daarop een aantal mensen met bekende namen. Ze wil graag de namen weten van de mensen op de foto die niet bekend zijn. Wie weet het antwoord?

Wie staan er op de foto:
In het midden staat de familie Tuin die woonde in een woonkeet op Westerklief, Wieringen. Ze hadden kostgangers, ten tijde van de Zuiderzeewerken. foto is rond 1930-1931
van links naar rechts
1.Roef Derks
2. Jacob Wolters
3.Berend Korvemaker
4. onbekend
5. Jakoba Tuin Koerts. Getrouwd in Slochteren in 1920 en gescheiden in 1936.
6. Edzo Tuin (hun kinderen poseren ervoor)
7.onbekend
8.Dirk Wolters

9.onbekend

Foto:Eelke Wolters Collection

Hotel Buenos Ayres in Wedde en Wubbelt de Groot

In Wedde stond dit Hotel Buenos Ayres. Onder andere Wubbelt de Groot was daar de herbergier. Jelle Bakker wil graag meer informatie over de familie en daarom plaatsen we hierbij zijn verzoek.
Wubbelt de Groot, geb. Blijham 16 nov. 1839, herbergier, logementhouder, overl. Wedde 27 nov. 1909, zn. van Jan Michels de Groot en Grietje Jans Mellema, tr. Wedde 10 sept. 1881 Jantje Bonkes, geb. Hoorn, Wedde 4 nov. 1850, overl. Wedde 29 dec. 1926, dr. van Derk Jans Bonkes en Alke Elzes Bos.
Uit dit huwelijk:
1. Derk de Groot, geb. Wedde 23 juni 1882, overl. ald. 20 mei 1887.
2. Grietje de Groot, geb. Wedde 22 sept. 1883, overl. Groningen 6 mei 1941, tr. Wedde 14 mei 1909 Pieter Braam, geb. Gasselte 7 jan. 1882, logementhouder, overl. Groningen 22 mei 1953, zn. van Harm Braam en Martha Prins.
3. Jan de Groot, geb. Wedde 22 aug. 1885, adjunct commies 2e klasse ter secretarie der Gemeente Leeuwarden, overl. Leeuwarden 8 juli 1943, tr. Leeuwarden 13 okt. 1915 Hendrikje de Vries, geb. Leeuwarden 7 sept. 1889, dr. van Hendrik de Vries en Jantje van Eizenga.
4. Alko de Groot, geb. Wedde 24 sept. 1886, koffiehuishouder, overl. Wedde 16 aug. 1918, tr. Wedde 5 nov. 1909 Sieka Lucretia Hazelhoff, geb. Blijham 30 maart 1889, overl. Wedde 13 juli 1946, dr. van Doedo Hazelhoff en Titia Catharina Hermanna Roelofs; zij hertr. Wedde 6 mei 1921 Hendrik Rijnberg.
5. Derk de Groot, geb. Wedde 29 okt. 1889, arts, overl. Zuidbroek 27 okt. 1936, tr. Wedde 5 mei 1919 Foelke Johanna Anetta Muntinga, geb. Blijham 26 april 1893, overl. Groningen 25 juli 1979, dr. van Klaas Muntinga en Albertje Alida Veldman.

Het bovenstaande overzicht gemaakt door Harm Selling geeft weer wat meer inzicht in de familie de Groot. Fijn om dat erbij te hebben. Mijn opa Jan de Groot was overigens bij de gemeente Leeuwarden Hoofdcommies en verantwoordelijk voor het Onderwijs en daarnaast verantwoordelijk voor alle Militaire Zaken. De laatste verantwoordelijkheid was nogal sturend voor zijn gedachtegoed en ook zijn handelen voor en in de oorlog. Het gezin de Groot stond in Leeuwarden / Friesland, in de oorlog niet aan de kant. Ze waren zeer actief in het verzet. Grootvader Jan de Groot was, zo is me verteld, een zeer sociaal mens. Hij stond voor iedereen klaar en was in veel opzichten hulpvaardig.

Bij de verloving van mijn ouders Jan Bakker en Janny de Groot op 28 oktober 1939 is een kaartje gestuurd door de fam. Braam & Mary uit Stadskanaal. Geen wereldnieuws maar kennelijk bestonden er wel contacten tussen de families Braam en de Groot.

Mijn grote wens is om met iemand in contact te komen die (enigszins) bekend is met de geschiedenis van alle (achter-klein) kinderen van Wubbelt de Groot en Jantje Bonkes. Daarnaast zou ik het heel fijn vinden om nog wat foto’s van mijn grootvader te zien die terug gaan naar zijn jonge jaren in Wedde.

Natuurlijk heb ik nog wel meer vragen maar die komen mogelijk wel aan de orde als ik met iemand in contact kom.

Met vriendelijke groet,
Jelle Bakker

e-mail j.bakker@jbjb.eu

 

Zoektocht naar 3 oorlogskinderen – wie helpt mee?

Marta Sawicka is nog altijd op zoek naar ‘oorlogskinderen’ uit Ter Apel

Oorlogskinderen (Foto: Marta Sawicki)

‘Wie zijn de drie kinderen die mijn grootvader in april 1945 heeft bevrijd in Ter Apel?’ Die vraag houdt Marta Sawicka al meer dan twintig jaar bezig.
De ouders waren de Poolse soldaten zo dankbaar dat ze gouden ringen en manchetknopen aan hen cadeau gaven. Nog altijd zijn die sierraden een dierbaar maar ook mysterieus familiebezit.

Onmiskenbaar Nederlandse kinderen

Bij ‘de bevrijding’ denken we meestal aan Canadezen en Amerikanen. Maar Oost-Groningen werd bevrijd door de Polen. Soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie onder leiding van Generaal Maczek bevrijdden op 14 april Ter Apel. Daarbij werd een foto gemaakt van drie blonde, onmiskenbaar Nederlandse kinderen op klompen, samen met een Poolse militair.

Sergeant Zygmunt Sawicki met de drie kinderen. (Foto: Marta Sawicki)

‘Die soldaat was mijn opa’

‘Die soldaat, of eigenlijk sergeant, heet Zygmunt Sawicki. Hij was mijn opa’, vertelt Marta Sawicka. ‘Mijn opa is lang geleden overleden, maar we zijn al ruim twintig jaar opzoek naar deze kinderen. We willen graag weten wat het verhaal achter de foto is. We weten dat deze is gemaakt bij het hotel-café de Posthoorn op 14 of 15 april. Maar we weten niet we ze zijn.’

De manchetknopen die Sawicke cadeau kreeg (Foto: )

De familie van de kinderen was zo dankbaar dat Sawicki gouden manchetknopen cadeau kreeg. Een andere soldaat kreeg een gouden ring. Waarom de ouders zo dankbaar waren weet kleindochter Marta niet.

Juwelier in Den Haag

Opvallend is wel dat het doosje waar de manchetknopen inzitten afkomstig is van een juwelier in Den Haag, dus de kinderen zouden ook evacuees uit die buurt kunnen zijn geweest.

Marta Sawicka: ‘We zijn al twintig jaar bezig om het verhaal boven water te krijgen en de tijd begint te dringen. De kinderen op de foto zijn zo tussen de twee en de vijf jaar oud en moeten nu tegen de tachtig jaar zijn. Dit is dus eigenlijk onze laatste poging en we hopen dat het op deze manier gaat lukken.’


De gemeente Westerwolde kreeg bovenstaand verzoek namens de familie Sawicka om, als laatste poging, gegevens over de geredde kinderen boven water te krijgen door te zoeken in de archieven van de voormalige gemeente Vlagtwedde. De archieven van de gemeenten leverden helaas niet meer dan 15 documenten op met namen van evacuées. De documenten stammen uit 1943 en bevatten zo weinig aanknopingspunten, dat hier helaas weinig uit te halen valt.

De vragen zijn:
1e Weet iemand iets over de reddingsactie van de kinderen door twee Poolse soldaten?
2e Weet iemand nog mogelijkheden om te zoeken?
3e Is het zeker dat de foto van de soldaat met de drie kinderen bij hotel Posthoorn te Ter Apel is gemaakt?

Ik houd me aanbevolen.
Met vriendelijke groet,
Nelleke Stel
Medewerker DIV
Gemeente Westerwolde
T   0599 32 02 20
E   n.stel@westerwolde.nl
www.westerwolde.nl 

Jan Hulsebos- *Onstwedde 9-5-1920 – † Lebos 13-8-1942

Via een kringloopwinkel kwam Gerrie Peters in het bezit van een Pilot’s handboek. (Zie bijlage wa0002 wa0005 en wa0041). Op het bijlage wa0041 staat geschreven met hand 42-23959 als je dat zoekt op Google krijg je een c-47A 42-23959 roepnaam VHCGK (Zie verhaal met deze naam) daarin wordt verwijzing gedaan naar een KNIL eenheid.
Op de voorkant staat J.E Hulsebos.  Via Google in jaren 1940 kom je uit op een soldaat, die gesneuveld is op 13 augustus 1942 te Lebos en militair onderdeel KNIL ( zie bijlage 6). Deze man is geboren 9 mei 1920 te Onstwedde.

Is hiermee een verband en dus een duidelijk link waar dit plan vandaan komt en een link met het betreffende vliegtuig?  Er is ook bekend dat het vliegtuig in handen is gekomen in 1942/ 1943 van de United States Army en in september1944 is gecrasht in Papua New Guinea. (Zie bijlage 1).

Bij ons onderzoek bleek dat Jan Hulsebos niet voorkomt op de website www.allegroningers.nl. Bij de Historische Vereniging is hier verder niets over bekend, maar wellicht kan onze website een hulpmiddel zijn om meer informatie te verkrijgen over Jan Hulsebos en of er een link is met dit vliegtuig. We horen het graag. 

C-47A-35-DL 42-23959 Link naar PDF bestand over het vliegtuig

Wie weet meer over Reint Jan Potze?

 

 

Gisteren ontving ik een foto van een achternicht waarop vermoedelijk Reint Jans Potze staat, gehuwd met Roelfien Huiting.
Mijn neef ir. Jan Potze, voor zijn overlijden jarenlang lid van de Historische Vereniging Westerwolde en tevens bestuurslid, deed
onderzoek naar de familie Potze. Wat hij mij ooit meedeelde, was, dat onze overgrootvader Reint Jans Potze, geboren op 18 oktober 1845 in Rijsdam
en overleden op 17 augustus 1916 in Harpel, aan de linkerkant woonde van de ingang van een waterwinningbedrijf, hij jenever smokkelde en een gerenommeerd stroper was.
De eerder genoemde achternicht weet van haar moeder dat de man op de foto schaapherder is geweest. Maar waar is onduidelijk.
 
Ik zou graag willen weten of er binnen de Historische Vereniging Westerwolde iets bekend is over schaapherders in de omgeving van Rijsdam/Harpel/Vlagtwedde.
En of de naam Reint Jans Potze in combinatie met het beroep schaapherder is te maken.
 
Hopelijk kunt u mij verder op weg helpen in mijn zoektocht naar de man op de foto hieronder.
 
Graag hoor ik tzt iets van u.
 
Met vriendelijke groet,
 
Hetto Zijlstra
Elzendal 61
3142 AD Maassluis
m. 06-18448261

Wie is/was Henny Kenter uit Blijham?

Uw medewerking gevraagd . Wie heeft Henny Kenter uit Blijham gekend?

Van Geert Volders, algemeen manager van de Stichting Folkingestraat Synagoge in Groningen kregen we het volgende bericht:

Onlangs hebben we als Stichting Folkingestraat Synagoge het poesie-album van het joodse meisje Henriëtte (Jetta) Slager (1925-1943) uit Winschoten ontvangen. Tussen ruwweg mei 1938 en april 1942 is het album gevuld met gedichtjes. Het allerlaatste gedichtje is op 22 december 1942 in Blijham geschreven door ‘Henny Kenter’. Afgaande op de naam, vermoed ik dat Henny Kenter niet-joods was. Opmerkelijk, want op dat moment was contact tussen joden en niet-joden reeds verboden. In oktober 1942 zijn al veel joden uit Oost-Groningen weggevoerd en kort daarop vermoord in de vernietigingskampen in Oost-Europa. Jetta Slager is in maart 1943 gedeporteerd vanuit Winschoten naar Westerbork en al twee weken later naar Sobibór, waar ze direct na aankomst is vermoord.

Ik zou graag willen weten wie Henny Kenter is/was en of bekend is wat de relatie met Jetta Slager uit Winschoten was. Met name de datum, december 1942, vind ik erg bijzonder vanwege de omstandigheden. Ik durf niet met zekerheid te zeggen of Henny een man of vrouw is. In het poesiealbum hebben zowel jongens als meisjes geschreven.

Als bijlage de betreffende bladzijde uit het poesie-album.

Het e-mail adres van Geert Volders is geert.volders@gmail.com