De eerste spreker Peter Hagedoorn van de Stichting Vrienden van Nieuweschans
Nummer twee ons bestuurslid Jan Huizing
En als derde onze voorzitter Jochem Abbes met Bommen Berend
De opkomst was ondanks het warme weer nog redelijk
Er zijn altijd dingen die je opvallen in een kerk, zoals dit schip
en dit paardje.
(Kineke) Kuper-Dijkmeijer, secretaris
Venneweg 15
9541 XN VLAGTWEDDE
Tel.: 06-23144499
E-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl
Betreft: Uitnodiging ledenbijeenkomst
Geachte leden en andere belangstellenden,
Graag willen wij uitnodigen voor de eerstvolgende ledenbijeenkomst van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 17 juni a.s. in de Garnizoenskerk van Bad Nieuweschans. Kerkstraat 9693 EP. De bijeenkomst begint om 13.30 uur.
Het bestuur stelt het volgende programma voor:
350 jaar verovering van Nieuweschans (1673-2023)
Vorig jaar is uitgebreid stilgestaan bij het Rampjaar 1672 en – in onze provincie – het roemruchte Gronings Ontzet op 28 augustus van dat jaar. De junivergadering van onze vereniging in 2022 vond daarom plaats in Bourtange, waar we het standhouden van de vesting en de heldhaftige rol van commandeur Bernhard Johann van Prott centraal hebben gesteld. Men zou denken dat het Rampjaar na Gronings Ontzet met een sisser afliep, maar dat was niet het geval! Het standhouden van Groningen was weliswaar een zeer positieve wending in de oorlog, maar de Munstersen zouden nog de gehele winter en het voorjaar van 1673 in Oost-Groningen huishouden. Met name Nieuweschans – destijds de Langackerschans geheten – bleef nog maandenlang een bolwerk van de Munstersen. In het voorjaar opende graaf Johan Maurits van Nassau de aanval op het oosten van de provincie en in juni wist Rabenhaupt de Boneschans in te nemen. Na een beleg van enkele weken en een paar mislukte pogingen tot ontzet, lukte het op 22 juli om Nieuweschans te veroveren. Het laatste bolwerk van de Munstersen was daarmee gevallen! Nog was het niet rustig, want in de winter van 1673-1674 drongen de Munstersen over de bevroren moerassen bij Bourtange opnieuw in Westerwolde door en trokken stropend rond. Het zou de prinsbisschop van Munster niet meer baten want op 2 april 1674 moest hij de Vrede van Keulen ondertekenen.
Het bestuur hoopt weer velen van u op 17 juni te mogen begroeten. Neemt u gerust een gast mee!
Met vriendelijke groet,
namens het bestuur, K. Kuper-Dijkmeijer, secretaris HVW
Geachte leden van de vereniging,
Bij deze willen we u uitnodigen voor een extra excursie op donderdag 25 mei a.s. naar de Evangelisch Lutherse Kerk te Nieuwe Pekela. Aanvang: 19.00 u. We zijn deze avond te gast van de Stichting Luthers Erfgoed Pekela.
Aanleiding
De najaarsexcursie van 17 september 2022 bracht ons naar Amsterdam waar het Lutherse erfgoed van de hoofdstad centraal stond. We bezochten onder andere het nieuwe Luther Museum Amsterdam in het imposante voormalige Evangelisch-Lutherse Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis (de ‘Wittenberg’) uit 1772 en de Oude Lutherse Kerk (1633) aan het Spui. We bezochten het Luthers erfgoed in de hoofdstad in herinnering aan de wonderlijke geschiedenis van de Lutherse kerk op Winschoterzijl, die in 1693 met toestemming van koning-stadhouder Willem III op de “vrije grond” van Westerwolde kon worden gebouwd. Deze kerk was de “moederkerk” van de Lutheranen van Winschoten en de Pekela’s, waar in 1753 een nieuwe kerk werd gebouwd. We zullen horen over de geschiedenis van de Oost-Groninger Lutheranen; hun herkomst, hun positie in de samenleving en het kerkelijke leven. In Pekela’s kerk zullen we merken dat de Lutheranen in een rijke (geloofs)traditie staan die veel verder reikt dan de boorden van de Pekel Aa.
Programma:
19.00 u.: Ontvangst en welkomstwoord.
19.10 u.: Voordracht van mw. R. Engels-Kruize over de geschiedenis van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Pekela.
19.30 u.: Rondleiding door het Luthers Hof en over de Lutherse begraafplaats achter de kerk. Tijdens de rondleiding kunnen vragen worden gesteld.
20.15 u.: Pauze met koffie en cake.
20.45 u.: Toelichting en demonstratie van het fraaie Van Oeckelenorgel uit 1868 door Jochem Abbes.
21.15 u.: Sluiting van de bijeenkomst.
In de pauze is het boek van Jibbo Poppen, Het zijn onvermogende menschen. Herdenkingsboek ter gelegenheid van het 250 jarig bestaan van de Evangelisch Lutherse Gemeente Pekela 1753-2003 (’s Gravenhage, 2003) te koop.
Aan deze excursie zijn geen kosten verbonden. Wel is het noodzakelijk dat u zich vóór 18 mei opgeeft bij het secretariaat: secretaris-hvw@kpnmail.nl / 06 23144499.
Parkeren bij de kerk:
Er is voldoende parkeergelegenheid aan de A. Westersstraat voor de kerk. Ook naast de kerk is ruimte voor 10 auto’s. Op de Grenswijk, die parallel aan de laan naast de kerk ligt, is ook voor 5 auto’s parkeerruimte. Aan de W.H. Bosgrastraat, aan de kant van Oude Pekela naast de kerk, is tevens voldoende parkeergelegenheid. (Als u dan nog geen parkeerplaats heeft, kunt u ook over een brug aan de landszijde tegenover de kerk aan de kant van de weg parkeren of aan de Verlaatjeswijk t.o. de kerk. U kunt dan over het loopbruggetje zo naar de kerk lopen.)
Het juiste adres van de kerk is Abraham Westersstraat A 1 , 9663 PA Nieuwe Pekela.
Bij sommige navigatiesystemen kan dit niet ingevoerd worden (1A ook niet, want dat adres bestaat niet). Wanneer u als huisnummer 1 intoetst, dan reageren de meeste systemen wel. Waarom deze voor Nederland unieke manier van huisnummering in Nieuwe Pekela nog steeds bestaat, hoort u ook deze avond.
Het bestuur hoopt velen van u te ontmoeten op deze avond. Van harte welkom!
Met vriendelijke groet,
Kineke Kuper-Dijkmeijer,
Secretaris Historische Vereniging Westerwolde
Niet alleen is het thuis de tijd van de grote schoonmaak, maar ook moet de bezem af en toe eens door het archief van de Historische Vereniging Westerwolde heen. Het bestuur kwam daarvoor afgelopen zaterdag bij elkaar in de Oude Stelmakerij in Sellingen. Er zijn heel wat spullen opgeruimd, maar nog niet weggegooid. Voor eventuele liefhebbers komt er waarschijnlijk nog een gelegenheid om er wat van over te nemen. We komen daar nog op terug.
Het is inmiddels voorjaar. Dat betekent dat het voorjaarsnummer van Terra Westerwolda, tijdschrift van de HistorischeVereniging Westerwolde, is verschenen! Het tijdschrift is inmiddels bij de abonnees op de mat gevallen en is verkrijgbaarbij de vaste verkooppunten.
Deze keer krijgt u een kijkje achter de schermen bij de totstandkoming van Terra Westerwolda. Sinds 2016 verzorgt grafisch vormgever Janty Heeres de vormgeving voor het blad. In het interview vertelt zij over haar werk en haar band met Westerwolde, in het bijzonder Rhederveld.
De zestiende eeuw liep al bijna op haar eind toen Westerwolde in de ban raakte van de Reformatiebeweging die in 1517 door de Duitse monnik Maarten Luther in gang werd gezet.
Harm Veldman adresseert in zijn artikel de vraag: Hoe komt het dat de Reformatie in Westerwolde zo laat werddoorgevoerd?
In de vaste bijdrage van de Historische Kring Ter Apel gaat het dit keer over Johannes Nicola. Gedurende 37 jaar was Nicola bos- en landbouwopzichter in Ter Apel. In die hoedanigheid droeg hij zorg voor de bossen rond Ter Apel. Zo liet Nicola onder andere het bekende Sikkeloantje aanleggen en droeg hij bij aan het verbeteren van de toestand van de landerijen in de omgeving. De prachtige bossen rondom Ter Apel zijn voor een groot deel te dankenaan deze Johannes Nicola.
Uiteraard bevat Terra Westerwolda ook weer de vertrouwde rubrieken zoals ‘Het portret van’ en recente historische actualiteiten. Daarnaast schreef Jacco Pranger over Albert Wubs en de geschiedenis van de korfbalvereniging DIOS (Door Inspanning Ons Succes) in Wedde. Willem Doornbos stuitte op een stapeltje brieven van de jongesoldaat Geert Buirs uit Vlagtwedde, die in 1913 in Den Haag gelegerd was, en geeft aan de hand daarvan een inkijkje in het leven van een militair-in-opleiding aan het begin van de twintigste eeuw. Verder leest u in een artikel doorGeert Volders over de gemeentelijke herindelingsperikelen tussen Onstwedde en Stadskanaal.
Hoewel geen Westerwolde willen we toch graag uw aandacht vragen voor onderstaand verzoek:
Dhr. Waldeck werkt aan een onderzoek naar de ontwikkeling van het Oosterdiep in Emmercompascuum vanaf 1920 met een focus op de middenstand. Daarbij heeft hij een specifieke focus op de zaken van Klaas de Boer, Hazeborg, Van der Velde en Woltman, en het logement van De Jong/Hidding en mogelijk daarna Bruinsma/Hidding. Indien er leden zijn met een archief over de geschiedenis van Emmercompascuum, en specifiek de genoemde ondernemingen, komt de heer Waldeck graag met u in contact. Dat kan via het emailadres hanswaldeck@outlook.com.
Geachte leden en andere belangstellenden,
Graag willen wij u hierbij uitnodigen voor de algemene ledenvergadering van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 25 maart a.s in d’Ekkelkaamp te Onstwedde:
Kerklaan 7, 9591 AH Onstwedde. De vergadering begint om 13.30 uur.
Het bestuur stelt de volgende agenda voor:
Als we het over de Nederlandse betrokkenheid bij de slavernij hebben, denken de meeste mensen niet direct aan Groningen. Vaak associëren we die geschiedenis met Amsterdam en Middelburg, maar toch komt ook Groningen vrij snel daarna om de hoek kijken. Een groot deel van de elite van stad en provincie Groningen had in de 17de, 18de en 19de eeuw op de een of andere manier te maken met slavernij of mensenhandel. Lieuwe Jongsma en Jona van Keulen vertellen hier meer over. Lieuwe Jongsma is conservator Geschiedenis bij het Groninger Museum en was projectleider van de tentoonstelling Bitterzoet Erfgoed: Zwart in Groningen. Hij houdt zich al sinds 2013 met dit onderwerp bezig. Zo werkte hij mee aan Sporen van het slavernijverleden in Groningen van Barbara Henkes en Margriet Fokken en schreef hij zijn masterscriptie over familienetwerken rond de trans-Atlantische slavenhandel in Groningen. Jona van Keulen was hoofd publiek van de Groninger Archieven en raakte zo in 2014 betrokken bij het onderzoek naar het Groninger slavernijverleden. Zij werkt nu nog mee aan een project van het Nationaal Archief in Suriname rond stukken over het slavernijverleden in bestuursarchieven uit de 19e eeuw.
In juli van dit jaar begint in Nederland het Nationaal Herinneringsjaar slavernijgeschiedenis naar aanleiding van de afschaffing in 1863. En in september zal het 400 jaar geleden zijn dat de Groninger kamer van de WIC zich vestigde in het West-Indische Huis aan het Munnikeholm in de stad Groningen. Alle reden om te kijken naar de Groningse betrokkenheid bij slavernij, vooral een gevolg van de aanwezigheid van de WIC in Groningen. Hierbij geven de sprekers voorbeelden uit alle hoeken van de provincie. Met speciale aandacht voor Unico Wilkens uit Bellingwolde en zijn nazaten, die veel plantages in Suriname bezaten.
Het bestuur hoopt weer velen van u op 25 maart a.s. te mogen begroeten.
Met vriendelijke groet,
Kineke Kuper,
secretaris.
H.A.H. Kuper-Dijkmeijer
Venneweg 15
9541 XN Vlagtwedde
e-mail: secretaris-HVW@kpnplanet.nl
06 23144499
Te downloaden bijlagen: Jaarverslag en Verslag vorige ALV
HVW Jaarverslag 2022
HVW Verslag ALV 26 maart 2022
Betreft: Uitnodiging ledenbijeenkomst
Geachte leden en andere belangstellenden,
Graag willen wij uitnodigen voor de eerstvolgende ledenbijeenkomst van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 15 oktober a.s. in gebouw “De Sprankel”, Torenstraat 11 te Sellingen. Aanvang: 13.30 uur.
Het bestuur stelt het volgende programma voor:
Het bestuur hoopt weer velen van u op 15 oktober te mogen begroeten. Neemt u gerust een gast mee!
Met vriendelijke groet,
namens het bestuur, K. Kuper-Dijkmeijer, secretaris HVW
Een groep actieve vrijwilligers is al een hele tijd bezig met de Canon van Westerwolde. Er staat nu een voorlopige versie klaar op internet, die u al kunt bekijken. In het menu bovenaan onze website vindt u een link naar de Canon van Westerwolde. Eventuele reacties of aanvullingen kunt u sturen naar info@verenigingwesterwolde.nl.
Uit het Dagblad van het Noorden van 18 maart 2023
Tekst Marcel Looden
Hij woont in Scheemda, in het Oldambt, maar heeft zijn wortels in Westerwolde liggen.
,,In Ter Apel om precies te zijn, waar mijn vader schoolmeester was’’, vertelt hij. ,,Ik wilde daarom maar al te graag meedoen aan het maken van een nieuwe canon, een lijst met de belangrijkste gebeurtenissen in Westerwolde door de eeuwen heen.’’
Zo’n lijst werd al eens gemaakt door inwoners van Ter Apel en heeft ook een plekje op de website van de Canon van Nederland. Op die site staan de belangrijkste gebeurtenissen in de vaderlandse historie én in die van regio’s.
,,Binnen de Historische Vereniging Westerwolde ontstond het idee om een nieuwe, uitgebreidere lijst te maken’’, vertelt de 74-jarige Clevering. ,,Ik ben lid van die vereniging en gaf me op, samen met 9 anderen.’’
Meer dan een jaar geleden begon dat tiental aan zijn immense klus; het bepalen en beschrijven van de gebeurtenissen die sinds de préhistorie écht belangrijk waren in Westerwolde.
,,We zijn bij elkaar gaan zitten, hebben ieder afzonderlijk een lijst gemaakt en uiteindelijk is daar één lijst uitgekomen’’, aldus Clevering. ,,Met daarop de zaken die volgens ons cruciaal waren. Waarbij het uitgangspunt was dat het gebeurtenissen moesten zijn die het leven van de Westerwolders beïnvloedden.’’
Maar alleen het bepalen van die cruciale gebeurtenissen was niet voldoende. Ze moesten ook beschreven worden en van foto’s voorzien. ,,Dat hebben we met ons tienen gedaan, in koppeltjes van twee. Het was een enorm werk maar we hebben het gered.’’
Daardoor prijkt op de website van de historische vereniging (verenigingwesterwolde.nl) nu de nieuwe canon. Hij neemt de lezer en kijker mee terug naar de tijd ver voor de jaartelling, naar grafheuvels bij het huidige Wessinghuizen. De komst van nieuwe inwoners vanuit het oosten rond het jaar 600 komt voorbij, de bouw van de Burcht in Wedde, van het Klooster in Ter Apel. Vestingen en schansen, de oude boerderijen in Smeerling, ze hebben allen hun plekje in de canon.
Het beruchte Plan Kikkert, dat de vestiging van militaire oefenterreinen in Westerwolde behelsde, staat er natuurlijk ook in, net als het asielcentrum in Ter Apel dat zo actueel is. ,,En we eindigen met een beschouwing over de rivier de Ruiten Aa’’, zegt Clevering. ,,Het is de bedoeling dat onze canon op de landelijk website nu wordt samengevoegd met degene die er al op staat.’’
Maar daarbij blijft het niet, zo zegt Clevering. ,,Scholen in Westerwolde willen onze canon ook gebruiken en we onderzoeken hoe we er een lespakket van kunnen maken. Het is mooi dat kinderen zo meer leren over hun eigen streek, en aan de hand van de canon praten over de geschiedenis. Volwassenen zullen er vast ook over praten. Zo’n canon lokt discussie uit. Zo zullen sommigen het carnaval in Ter Apel er een plekje in willen geven. Bij ons is dat evenement buiten de boot gevallen.’’